Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
- wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),
- plastyczne,
- fotograficzne,
- lutnicze,
- wzornictwa przemysłowego
- architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,
- muzyczne i słowno-muzyczne,
- sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
- audiowizualne (w tym wizualne i audialne).
ad2.
PODMIOT PRAWA AUTORSKIEGO
Autorem w świetle prawa autorskiego jest
każdy, kto stworzył utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Aby dzieło
mogło być zakwalifikowane do utworów musi być przejawem działalności
twórczej o indywidualnym charakterze. Utwór podlega ochronie niezależnie
od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (art. 1 Pr. aut.)Dla bycia autorem nie jest wymagane wykształcenie artystyczne, przynależność do związków twórczych, czy jakikolwiek dokument potwierdzający bycie twórcą. Nie ma też znaczenia, czy tworzący jest dorosłym czy dzieckiem, czy tworzy świadomie, chcąc aby powstał utwór, czy stało się to przypadkowo. O byciu twórcą decyduje fakt stworzenia utworu Utwór jest kreacją konkretnego człowieka, subiektywnie nowym i oryginalnym rezultatem jego działalności, posiadającym dowolną formę, umożliwiającą jego percepcję przez inne osoby niż sam twórca.
Utwór ma być wynikiem samodzielnego działania twórczego, odróżniać się od innych wcześniejszych rezultatów działań twórców, być niepowtarzalnym. Prawo autorskie w art. 8 przyjmuje domniemanie, w myśl którego, za twórcę uważa się osobę, której nazwisko uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.
ad.3
Dozwolony użytek stanowi ograniczenie treści autorskich praw majątkowych. Daje możliwość do korzystania z chronionego utworu bez zgody uprawnionego. Wyróżnia się dozwolony użytek osobisty i publiczny.
Jeżeli nawiązanie porozumienia z twórcą napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, można bez jego zgody rozpowszechniać utwory w encyklopediach i atlasach.
Przepisy oddziału 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych upoważniają do korzystania z utworu, bez zgody uprawnionego. Eksploatacja dzieła jest odpłatna lub nieodpłatna. Unormowanie takie wprowadza się ze względów praktycznych i osobistych użytkowników utworów, a także ze względu na interesy publiczne. Dlatego wyróżnia się dozwolony użytek osobisty i publiczny.
ad 4.
Prawo cytatu – prawem dopuszczalna możliwość przytoczenia w tworzonym przez siebie dziele urywków rozpowszechnionych utworów lub drobnych utworów w całości bez zgody ich twórcy i bez uiszczania na jego rzecz wynagrodzenia. Prawo cytatu dotyczy twórczości chronionej majątkowymi prawami autorskimi i stanowi ich ograniczenie na rzecz dozwolonego użytku. Z utworów nie objętych prawami majątkowymi można bowiem korzystać swobodnie, pod warunkiem oznaczenia autora.
W prawie polskim prawo cytatu uregulowane jest w art. 29 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych: Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości.
ad 5.
Czas trwania autorskich praw majątkowych
* trwają przez cały czas życia twórcy i 70 lat po jego śmierci,
* jeżeli twórca nie jest znany - 70 lat od daty pierwszego rozpowszechnienia utworu.
Jeżeli z mocy ustawy autorskie prawa majątkowe przysługują innej osobie niż twórca:
* 70 lat liczy się od daty rozpowszechnienia utworu,
* gdy utwór nie został rozpowszechniony - 70 lat od daty ustalenia utworu;
* 50 lat w odniesieniu do nadań programów RTV (licząc od roku pierwszego nadania);
* 50 lat w odniesieniu do sporządzania i korzystania z fonogramów i wideogramów (licząc od roku sporządzenia)
